اطفاء حریق اتوماتیک فوم چیست و چگونه کار می کند + مزایا و معایب

آنچه در این مقاله می خوانید

زمان مطالعه: 5 دقیقه

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam Fire Suppression System)، بیشترین کاربرد را در محیط هایی دارد که در آن مایعات اشتعال زا مانند بنزین، نفت، تینر و غیره استفاده می گردد و برای ایمن سازی محیط در برابر حریق کلاس A سوخت های مایع و همچنین کلاس B، کاربرد دارد.

فوم دارای دانسیته کمتری نسبت به آب می باشد. که باعث ایجاد حالت چسبندگی بر روی سطوح شده. و از گسترش آتش جلوگیری می نماید.

در سیستم اطفا حریق فوم (کف) ، مخلوط فوم و آب تولید شده. و توسط نازل های تعبیه شده در محیط، به داخل فضای گرفتار به حریق تخلیه می گردد.

نقش فوم در آتش سوزی به صورت پوشش دادن سطح مواد سوختنی و ممانعت از تماس اکسیژن با مواد و همچنین کم کردن درجه حرارت و سرکوب حریق می باشد. تجهیزات مورد استفاده در سیستم اطفاء حریق فوم تا حدودی مشابه تجهیزات سیستم اطفاء حریق آبی است. تفاوت آنها در این است که این سیستم ها علاوه بر مخازن آب از نازل ها و شیرهای اتوماتیک و ،…. تشکیل شده اند.

مطالعه بیشتر: سیستم اطفاء حریق گازی

فوم (Foam) آتش نشانی چیست؟

فوم یا کف آتش نشانی (فوم اطفا حریق) در سال 1902 توسط شیمیدان و مهندس اهل روسیه به نام الکساندر لوران اختراع گردید. و باعث ایجاد تحولی گسترده در اطفا حریق گردید.

این ماده در جایی که آب توانایی خاموش کردن حریق را ندارد استفاده می گردد. ماده اصلی تشکیل دهنده فوم آتش نشانی سورفکتانت و حلال های ارگانیک (مثل تریمتیل، تریمتیلین گلیکول و هگزیلین گلیکول)، تتثبیت کننده های فوم (مثل دودکانل) و بازدارنده های خوردگی می باشد.

به زبانی دیگر فوم از آب، کنسانتره فوم و هوا تشکیل می شود. نکته حائز اهمیت در مورد انتخاب نوع فوم و کاربرد آن، قدرت انبساط آن می باشد. که این مورد به میزان آب موجود در فوم بستگی دارد.

انواع فوم های آتش نشانی (Foam) در سیستم اطفا حریق

کف های آتش نشانی بر اساس مواد سازنده آنها به دو دسته کلی تقسیم می گردد:

فوم های پایه شیمیایی
فوم های پایه پروتئینی

به طور کلی فوم های شیمیایی دارای پایداری کمتری در زمان تشکیل فوم بوده. اما سرعت گسترش بیشتری دارند. فوم‌های پروتئینی در زمان تشکیل فوم دارای پایداری بیشتری بوده.

اما سرعت توسعه پایینتری دارند. به همین دلیل پایه تشکیل دهنده فوم (شیمیایی و پروتئینی) تاثیر آشکار و بسیار مهمی در انتخاب و کاربرد فوم مورد نظر خواهد داشت. برای مثال اگر بخواهیم از فوم در باندهای فرودگاه استفاده نماییم. به دلیل گستردگی باند، مورد کاربردی، فوم های شیمیایی خواهد بود.

مطالعه بیشتر: سیستم اطفاءحریق اتوماتیک ورتکس (Vortex)

فوم‌های شیمیایی:

فوم های شیمیایی به صورت زیر دسته بندی می شوند:

AFFF
AR-AFFF
High expantion

از این نوع فوم ها با عنوان فوم های سینتاتیک (مصنوعی) نیز یاد می شود. این نوع فوم ها در مقایسه با پروتئینی، دارای سرعت بیشتر گسترش و پوشش دهی بالاتری هستند.

اما یکی از بزرگترین معایب این نوع فوم ها، صدمه زیست محیطی آن به دلیل وجود پسماندهای آسیب زاست. این فوم ها به راحتی قابل تجزیه نیستند. و به همین دلیل صدمات شدیدی را بر محیط زیست وارد می کنند.

فوم های پایه پروتئینی:

این نوع فوم ها ساخته شده از مواد طبیعی و پروتئین هستند. و این نوع فوم را می توان از سه نوع پروتئین تولید نمود:

پروتئین گیاهی: مانند برخی از گیاهان و قارچ ها که پروتئین بالایی دارند. این نوع مواد اولیه طرفداران زیادی در ایران ندارد.

پروتئین حیوانی : این نوع فوم ها از قسمتهای پروتئینی مانند استخوان، سم، شاخ و غیره حیواناتی مانند گاو و گوسفند تهیه می شوند. و با توجه به اینکه این ضایعات در ایران به وفور یافت می شود. فلذا کارخانه‌جات تولید فوم های پروتئینی معمولا این مواد را مورد استفاده قرار می دهند.

پروتئین مصنوعی: برخی کشورها به دلیل محدودیت در منابع پروتئینی از این مواد استفاده می نمایند.

مطالعه بیشتر: سیستم اطفاء حریق پودری (آیروسل)

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم چیست؟

سیستم اطفای حریق اتوماتیک فوم برای اطفای حریق مایعات مشتعل شونده بوده. و با ترکیب اتوماتیک آب و عامل کف کننده تولید کف آتش نشانی نموده. و پس از پاشش از اسپرینکلر باعث سرکوب شدن آتش می گردد. تفاوت این سیستم با سیستم اطفای حریق اسپرینکلر آب این است. که به آب عامل کف کننده اضافه می گردد.

کاربرد سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

زمانی که سیستم های اطفا حریق مبتنی بر آب کافی نباشند، سیستم های اطفاء حریق فوم می توانند. حفاظت بسیار موثر و قابل اعتمادی را ارائه دهند. مراکزی که از مایعات قابل اشتعال استفاده می نمایند.

کارخانه های دارویی، دیتاسنترها، مراکز صنعتی، تجاری، نظامی و یا مراکز حفاظت از کالاهای مهم و گرانبها از مکان هایی هستند. که استفاده از سیستم اطفا حریق فوم در آنها، راه حل بسیار مناسبی برای حفاظت از جان افراد و دارایی هاست. این سیستم‌ها به دقت، درک تخصصی و مهندسی دقیق نیاز دارند.

تا استانداردهای صنعت را برآورده کنند. و در زمان نیاز به درستی عمل کنند. این سیستم در انبارهای حاوی مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی، تاسیسات فنی و آشیانه های هواپیما و،…. کاربرد به سزایی دارد.

عملکرد سیستم اطفاء حریق فوم

طراحی این سیستم مشابه سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر آب (لوله تر) می باشد. عملکرد سیستم به این صورت است. که پس از کشف حریق توسط شیر کنترلی که متصل به ورودی های آب هستند.

آب در شبکه لوله ها به جریان درآمده. و همزمان ماده فوم به درون آب ریخته می شود. سپس انبساط رخ داده و مقدار فراوانی از کف به داخل محیط دچار حریق تخلیه می گردد.

مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک با فوم

سیستم اطفای حریق اتوماتیک فوم دارای مزایایی است که در زیر آنها را مشاهده می نمایید:

آلودگی محیط زیستی کم دارد

این سیستم دارای کمترین اثرات زیست محیطی بوده و اگر از فوم های پروتئینی استفاده شود به آسانی در طبیعت تجزیه می شود.

در فضاهای وسیع کاربرد بسیار خوبی دارد

در صورت بروز حریق در مکان های بزرگ، این سیستم می تواند در ت زمان کوتاهی فضا را پر نموده و با سرعت تخلیه بالا و پوشش سریع، عملکرد خوبی از خود به نمایش بگذارد.

معایب سیستم اطفاء حریق با فوم

چالش های مهمی در این سیستم وجود دارد که در ذیل به آنها می پردازیم:

در این سیستم باید از منابع آبی فراوانی استفاده گردد.
پس از تخلیه فوم، محل تخلیه به پاکسازی نیاز دارد زیرا نمی توان فوم را از محیط خارج نموده و در نتیجه به سیستم زهکشی نیاز است.
قابلیت یخ زدگی سیستم در دماهای پایین از چالش های بسیار بزرگ این سیستم است.

قسمت های اصلی سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم

دستگاه ترکیب کننده آب و فوم Proportioner
مخزن نگهداری فوم Bladder Tank
نازل
شیر اتوماتیک
کنسانتره فوم ماده ی اصلی تولید فوم است

روش های تولید فوم به شرح زیر می باشد

سیستم فوم دوزینگ

سیستم فوم دوزینگ Foam dosing : این سیستم یکی از سیستم های تولید فوم به حساب می آید. این سیستم از نظر اقتصادی به صرفه می باشد. شما می توانید سیستم فوم دوزینگ را بر روی تجهیزات اطفاء حریق مخازن، ماشین های آتش نشانی و تجهیزات فوم موبایل و،…. نصب کنید. نیروی مصرفی این سیستم از طریق چرخش توربین آبی تامین می شود.

سیستم استفاده از پمپ فوم

این سیستم از مخزن اتمسفر فوم و پمپ تشکیل شده است که این پمپ فوم را در درون خط آب تزریق می کند. و در نهایت در سیستم استفاده از پمپ فوم نیازی به خروج سیستم از مدار نیست.

سیستم بلدر تانک

سیستم بلدر تانک(Bladder Tank) گنجایش 15000-500 لیتر( در حالت افقی و عمودی ) است. این سیستم از دو مخزن تشکیل شده است. این مخزن ها درون یکدیگر قرار دارند. جنس مخزن داخلی باید از Thermo Plastic باشد.

به دلیل اینکه اگر مخزن داخلی جنسش Thermo Plastic باشد، می تواند انعطاف پذیر و کاربردی تر باشد. مخزن داخلی حاوی فوم می باشد. جنس مخزن خارجی کربن استیل است و دارای آب است. توانایی تزریق فوم با گنجایش 3% و 6% را دارد.